-
1 ялкын
сущ.1) пла́мя, ого́ньялкын телләре — языки́ пла́мени
очкыннан ялкын кабыныр — из и́скры возгори́тся пла́мя
2) перен. пла́мя, пыл, страсть, пы́лкость, жар, ого́нь (о чувстве, ласке и т. п.)йөрәк ялкыны — страсть се́рдца
күңел ялкыны — пы́лкость души́
дуслык ялкыны — ого́нь дру́жбы
сөю ялкыны — пла́мя любви́
-
2 йөрәк
сущ.1) анат. се́рдце || серде́чныййөрәк эшчәнлеге — де́ятельность се́рдца
йөрәк тибеше — бие́ние се́рдца; сердцебие́ние
йөрәккә операция ясау — де́лать опера́цию на се́рдце
йөрәк авыруы — серде́чное заболева́ние
йөрәк мускулы — серде́чная мы́шца
йөрәк дарулары — серде́чные лека́рства
2) душа́, се́рдце ( как вместилище чувств человека) || серде́чный, душе́вныйсаф йөрәк — чи́стая душа́
кайнар йөрәк — горя́чее се́рдце
батыр йөрәк — хра́брое се́рдце
таш йөрәк — ка́менное се́рдце
чын йөрәктән — от всей души́, от всего́ се́рдца
йөрәк җылысы — серде́чная (душе́вная) теплота́
йөрәк әрнүе — душе́вная (серде́чная) боль
йөрәк кайгысын уртаклашу — подели́ться душе́вными пережива́ниями
йөрәк хисләрен түгү — излива́ть серде́чные чу́вства
йөрәктәген әйтеп бирү — вы́сказать то, что в душе́ (на се́рдце)
йөрәк ашкына (җилкенә, алгысый) — се́рдце волну́ется
карама беләккә, кара йөрәккә — (посл.) не смотри́ на си́лу, смотри́ в ду́шу (на се́рдце)
3) перен.; ласк. йөрәгем, йөрәккәем се́рдце (ты) моё, душа́ (ты) моя́; ду́шенькаҗавап хатыңны көтәм, йөрәгем — се́рдце (ты) моё, жду отве́тного письма́
4) перен. центр, се́рдце чего-л.атомның йөрәгенә үтеп керү — прони́кнуть в се́рдце а́тома
5) перен. сме́лость, отва́гамондый эшкә алынырга йөрәк кирәк — чтоб бра́ться за тако́е де́ло, нужна́ сме́лость
герой булу өчен беләк тә, йөрәк тә кирәк — (погов.) чтоб стать геро́ем, ну́жно име́ть и си́лу, и отва́гу
•- йөрәк авыруы
- йөрәк алды
- йөрәк букчасы
- йөрәк колакчыгы
- йөрәк өянәге
- йөрәк тоту
- йөрәк уты••йөрәге белән — в душе́
йөрәге боз (салкын) — бесчу́вственный, с холо́дным се́рдцем
йөрәген бозу — си́льно расстро́ить
йөрәген кузгату — взбудора́жить, возбужда́ть
йөрәген телгәләү (яралау) — ра́нить се́рдце кому, чьё
йөрәген телеп алу (телгәләү) — разрыва́ть (раздира́ть) се́рдце на ча́сти
йөрәген эретү — расположи́ть к себе́
йөрәген яулау (яулап алу) — покори́ть се́рдце чьё
йөрәгенә ия булу — владе́ть се́рдцем чьим
йөрәгенә йон (мүк) үскән — се́рдце обросло́ мхом у кого (о вялом, равнодушном человеке)
йөрәгенә чыдый алмыйча — не вы́держав душе́вного поры́ва
йөрәк актарыла — се́рдце (душа́) разрыва́ется
йөрәк (атылып) чыгарга җитү — си́льно волнова́ться (букв. се́рдце гото́во вы́скочить)
йөрәк ачыну — боле́ть душо́й, огорча́ться
йөрәк ачысы — му́ка, у́жас
йөрәк аша үткәреп — глубоко́ прочу́вствовав се́рдцем
йөрәк бәгърем (парәм, маем диал.) — ми́`лый мой, душа́ моя́, серде́чко моё
йөрәк биреп (салып) — вложи́в ду́шу
йөрәк бушату — излива́ть ду́шу, отводи́ть ду́шу; подели́ться го́рем
йөрәк дусты — друг се́рдца; серде́чный друг
йөрәк жу итү — се́рдце ёкнуло
йөрәк җитү — осме́литься, хвати́ть ду́ху
йөрәк җылысы — душе́вная теплота́, и́скренние чу́вства
йөрәк итен ашау (талау, телгәләү) — не дава́ть поко́я, терза́ть; вы́мотать (всю) ду́шу
йөрәк итенә ябышып үсү — всегда́ по́мнить, храни́ть в се́рдце ( о любимом человеке)
йөрәк итенә үтү — быть о́чень мучи́тельным, тя́гостным кому
йөрәк йолкына — см. йөрәк өзгәләнә
йөрәк кабару — беспоко́иться, волнова́ться
йөрәк калмау — см. йөрәге алыну
йөрәк кандырып — с по́лным удово́льствием, с по́лным наслажде́нием
йөрәк киселү — му́читься, изму́читься, истоща́ться/истощи́ться ( от голода); быть о́чень голо́дным
йөрәк кешесе — (о чутком, добром человеке) серде́чный челове́к
йөрәк корты — ирон. сердцее́д
йөрәк кубу (чыгу) — си́льно испуга́ться
йөрәк кузгату — об обострении сердечной боли (от расстройства, сильного волнения)
йөрәк кушканча — по веле́нию се́рдца
йөрәк кымырҗу — испы́тывать чу́вство стра́ха
йөрәк кысылу (ою) — се́рдце щеми́т (но́ет)
йөрәк маен (майларын) имү — обира́ть (ободра́ть) до́чиста, до ни́тки
йөрәк өшү (өшеп китү) — похолоде́ть в се́рдце
йөрәк сере — сокрове́нная та́йна
йөрәк серенә керү — быть посвящённым в сокрове́нную та́йну кого-л.
йөрәк сизү (тою) — предчу́вствовать || предчу́вствие
йөрәк сикерә — се́рдце коло́тится
йөрәк сүзе — серде́чное (душе́вное) сло́во
йөрәк сыза (сыкрый, әрни) — се́рдце щеми́т; се́рдце но́ет; душа́ (се́рдце) боли́т
йөрәк ташу — см. йөрәк кайнау
йөрәк телгәләнә (парә-парә килә) — се́рдце раздира́ется на ча́сти
йөрәк тойгысы (хисе, сагышы) белән — с и́скренним, глубо́ким чу́вством; (всей) душо́й; все́ми фи́брами души́
йөрәк түзми — не те́рпится
йөрәк түрендә — в глубине́ души́ (се́рдца)
йөрәк түрендә йөртү (саклау) — всё ещё по́мнить, не забы́ть
йөрәк тынгысыз кала — се́рдце замира́ет
йөрәк тынычлану — успоко́иться, отлегло́ от се́рдца
йөрәк урыныннан кубу (кузгалу) — си́льно испуга́ться и́ли испы́тывать чу́вство постоя́нной трево́ги
йөрәк үкчәгә китү — душа́ ухо́дит в пя́тки у кого
йөрәк үлү — о беспечном, инертном человеке; см. йөрәк мүкләнү
йөрәк чуарлану — испы́тывать чу́вство волне́ния, беспоко́йства
йөрәк ялгау — закуси́ть, замори́ть червячка́
йөрәк ялкыны — поры́в
йөрәк ярасын кузгату — береди́ть серде́чные ра́ны
йөрәк яргыч — ужа́сный, жу́ткий, душераздира́ющий (о голосе, крике)
йөрәк ярсый (өзгәләнә) — се́рдце разрыва́ется
йөрәк ярылу — см. йөрәк алыну
йөрәк ятмау — душа́ (се́рдце) не лежи́т, не по душе́ (се́рдцу)
йөрәк яшерү — скры́тничать
йөрәккә барып җитү — тро́гать (дойти́) до глубины́ души́ (се́рдца)
йөрәккә басу — (о мастерской игре на музыкальных инструментах, о хорошем пении и пляске), брать (взять, хвата́ть) за́ душу (сердце)
йөрәккә боз булып утыру — оста́вить о́чень неприя́тный оса́док на душе́; лечь свинцо́м на се́рдце
йөрәккә җылы керү — успоко́иться, полегча́ть на се́рдце
йөрәккә кабу (кабыну) — разволнова́ться; разне́рвничаться
йөрәккә кадалу (тию) — заде́ть за живо́е, как нож в се́рдце
йөрәккә кадау — задева́ть (заде́ть) за живо́е
йөрәккә (кара) кан саву (савылу) — се́рдце кро́вью облива́ется
йөрәккә курку йөгерү — см. кот очу
йөрәккә май (кебек) булып яту — как (бу́дто) бальза́м на се́рдце
йөрәккә сеңү — запа́сть в ду́шу
йөрәккә таш булып утыру (яту) — лечь тяжёлым ка́мнем на се́рдце (на ду́шу)
йөрәккә тоз салу — си́льно раздража́ть, расстра́ивать, огорча́ть (печальными, неприятными словами, сообщениями и т. п.)
йөрәккә төен булу — лечь ко́мом на се́рдце
йөрәккә уелу — запа́сть в ду́шу
йөрәккә ук (пычак) булып кадалу — нож в се́рдце кому
йөрәккә үтү — брать за́ душу
йөрәккә чыдый алмау — убива́ться о ком-чём, из-за кого-чего; не находи́ть себе́ ме́ста
йөрәккә якын алу (кабул итү) — принима́ть бли́зко к се́рдцу
йөрәккә ял булу — быть утеше́нием для се́рдца (души́)
йөрәкне алу — си́льно напуга́ть
йөрәкне басу — успоко́ить се́рдце
йөрәкне биреп (салып) — вкла́дывая ду́шу (рабо́тать)
йөрәкне бирү — влюби́ться, согласи́ться на взаи́мную любо́вь
йөрәкне кимерү (тырнау) — быть в постоя́нной трево́ге; скребёт на душе́ (се́рдце);
йөрәкне кисү (кисеп үтү) — вы́звать глубо́кую трево́гу; как (бу́дто) ножо́м резану́ть по се́рдцу
йөрәкне кытыклау (кытыкландыру) — тереби́ть ду́шу, се́рдце ( слегка)
йөрәкне талау — терза́ть ду́шу (се́рдце)
йөрәкне тетрәтү — сотряса́ть се́рдце
йөрәкне тынычландыру — отвести́ ду́шу
йөрәкне тырный (тырнап тора) — на се́рдце скребёт; ко́шки скребу́т на се́рдце (душе́)
йөрәкне учта (уч төбендә) тотып (кысып, йомып) — испы́тывая си́льное волне́ние, трево́гу; с замира́нием се́рдца
йөрәкне эретү — смягчи́ть (растро́гать, уте́шить) се́рдце
йөрәкне өзү (телгәләү) — надрыва́ть (раздира́ть) се́рдце (ду́шу)
йөрәкне өшетә торган — леденя́щий ( взгляд)
йөрәктә саклау (йөртү) — храни́ть в се́рдце (па́мяти)
йөрәктә ут кайнау — о́стро пережива́ть что-л.; ад кроме́шный на душе́ (се́рдце)
йөрәктән авыр таш төшкәндәй булды —ка́мень с души́ свали́лся; отлегло́ от се́рдца
йөрәктән алу — брать (хвата́ть) за́ се́рдце (ду́шу)
салкын колактан ала, сылу йөрәктән ала — (посл.) хо́лод хвата́ет за́ уши, красо́тка берёт за́ сердце
йөрәктән кичерү — си́льно пережива́ть
йөрәктән серләшү — поэт. подели́ться сокрове́нной та́йной, объясня́ться в любви́
йөрәктән төшкән — родно́й, плоть от пло́ти
- йөрәгенә керүйөрәктән чыкмау — быть в па́мяти, не забыва́ться
- йөрәк алыну
- йөрәк кубу
- йөрәк ачысы белән
- йөрәк әрнеткеч
- йөрәк әрни
- йөрәк телгәләнә
- йөрәк парчалана
- йөрәк басылу
- йөрәк тыну
- йөрәк кагу
- йөрәк кайнау
- йөрәк сызу
- йөрәк мае сызу
- йөрәк сызылу
- йөрәк мае сызылу
- йөрәк мүкләнү
- йөрәк өзгәләнә
- йөрәк өзелә
- йөрәк өзгеч
- йөрәк таш булып кату
- йөрәк урынында түгел
- йөрәк яна
- йөрәк ярасы
- йөрәккә керү
- йөрәккә кереп калу
- йөрәккә утыру
- йөрәккә тию
- йөрәккә төшә торган
- йөрәккә үтә торган
- йөрәккә төшү
- йөрәккә үтү
- йөрәккә ут кабу
- йөрәккә ут салу
- йөрәккә ялкын салу
- йөрәккә яту
- йөрәккә ятышлы
- йөрәкне ачу
- йөрәктән чыккан
- йөрәктән әйтелгән -
3 котырынкы
прил.; см. котырынган 2)-5)котырынкы ут ялкыны — пла́мя разбушева́вшегося огня́
котырынкы каршылыкка очрау — встре́тить неи́стовое сопротивле́ние
котырынкы холык — необу́зданный нрав
котырынкы бәхәсләр — ожесточённые спо́ры
котырынкы атака — я́ростная ата́ка
-
4 күп
1. нареч.1) мно́го, оби́льно, значи́тельно, намно́го, изря́днобик күп — о́чень мно́го
күпкә калыша — намно́го уступа́ет (отстаёт)
күп белгән (сөйләгән) күп ялгышыр — (погов.) кто мно́го зна́ет (говори́т), тот мно́го ошиба́ется
күбе зарар, азы таман — (погов.) мно́го - во вред, ма́ло - са́мый раз
күп бел дә, аз сөйлә — (погов.) знай мно́го, а говори́ ма́ло
күп йөргән күп белер — (посл.) не тот мно́го зна́ет, кто мно́го жил, а тот, кто мно́го стра́нствовал
күп сулар акты — (погов.) мно́го воды́ утекло́
күп яшәлгән, күп күрелгән — (погов.) мно́го прожи́то, мно́го ви́дано
күпне белсәң, тиз картаерсың — (погов.) мно́го бу́дешь знать - ско́ро соста́ришься
төтене күп, ялкыны аз — (погов.) зво́ну мно́го, да то́лку ма́ло (букв. ды́му мно́го, пла́мени ма́ло)
2) при сравн. ст. прил. намно́го, значи́тельнокүп(кә) яхшырак — значи́тельно лу́чше
күп(кә) төгәл — намно́го точне́е
3) до́лго, до́лгое вре́мякүп уйлау — до́лго ду́мать
күп көтү — до́лго ждать, зажда́ться
4) мно́го-в сочет. со слова́ми на -лы, -ле, -лыккүп аллалык — многобо́жие
күп балалы — многоде́тный
күп баскычлы — многоступе́нчатый
күп иҗекле — многосло́жный
күп квартиралы — многокварти́рный
күп километрлы — многокилометро́вый
күп милләтле — многонациона́льный
күп сулы — многово́дный
күп тармаклы — многоотраслево́й
күп томлы — многото́мный
күп чүмечле — тех. многоковшо́вый
5) в знач. сущ.; мн. ч. күпләр мно́гие; не́которые, мно́жество2. прил.күпләр шулай уйлый — мно́гие так ду́мают
1) оби́льный, большо́й, значи́тельныйкүп уңыш алу — получи́ть оби́льный (большо́й) урожа́й
күп ярдәм күрсәтү — оказа́ть значи́тельную по́мощь
2) мно́гий, многочи́сленныйкүп сораулар җавапсыз калдырыла — мно́гие вопро́сы оставля́ются без отве́та
урыннардан күп хатлар килә — поступа́ют многочи́сленные пи́сьма с мест
3) до́лгий, мно́гокүп еллар — до́лгие го́ды
күп мәгънәлелек — многозна́чность
күп нокта — лингв. многото́чие
•- күп сүзлелек
- күп тапкыр
- күп төрле
- күп төрлелек
- күп урынлы••күп вакыт (чак) — ча́сто
күп дигәндә (булса) — са́мое бо́льшее; ма́ксимум
күп күргән — мно́го перенёсший, мно́го повида́вший; быва́лый
күп чәйнәлгән — изби́тый ( о выражении)
күп элек — задо́лго
-
5 факел
сущ.; в разн. знач.фа́кел || фа́кельныйфа́кел тотып, манифестациягә чыгу — с фа́келами вы́йти на манифеста́цию
фа́келлар белән мәгарәне яктырту — фа́келами освеща́ть пеще́ру
еракта газ фа́келы утлары күренә — вдали́ видны́ огни́ га́зовых фа́келов
фа́кел ялкыны — фа́кельное пла́мя
См. также в других словарях:
Алтайские шашки (шатра) — Нумерация полей Алтайские шашки (шатра) одна из разновидностей игры в шашки, сочетающая в себе правила и шашек, и шахмат. Содержание 1 Возникновение и р … Википедия
История татарской периодической печати — Для улучшения этой статьи желательно?: Найти и оформить в виде сносок ссылки на авторитетные источники, подтверждающие написанное. Переработать оформление в соответствии с правилами написания статей … Википедия
Латыпова, Минниса Ибатулловна — Эта статья предлагается к удалению. Пояснение причин и соответствующее обсуждение вы можете найти на странице Википедия:К удалению/26 октября 2012. Пока процесс обсужден … Википедия
пыску — (ПЫСКЫТУ) – 1. Ялкынланмыйча, акрын гына төтен чыгарып яну. Ялкыны сизелер сизелмәс булып яну 2. сөйл. Пыскаклау 3. күч. Бик аз гына, сизелер сизелмәс дәрәҗәдә булу (тормыш, уй, хис һ. б. ш. тур.). Эчтән генә, кешеләргә сиздермичә генә берәр… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ялау — I. ф. 1. Нәр. б. тел тидереп сыпыру. Тел белән тидергәләп, сыпырып җыя җыя ашау, эчү (хайваннар тур.) 2. күч. Ут ялкыны, кояш һ. б. ш. тур. : бик тиз генә кыздырып, көйдереп, яндырып алу яки эретеп юкка чыгару ялкын аларның кулларын ялый. II.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
